Gỗ cháy bề mặt – hay còn gọi là Shou Sugi Ban hoặc Yakisugi – là một kỹ thuật cổ xưa đến từ Nhật Bản đã trở thành xu hướng toàn cầu trong thiết kế nội thất và kiến trúc hiện đại. Những bài viết gần đây trên New York Times đã khiến kỹ thuật này nổi bật hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, không phải loại gỗ cháy nào cũng giống nhau – và tuổi thọ của gỗ Yakisugi phụ thuộc vào nhiều yếu tố quan trọng.
Trang web nhatban.top thường xuyên chia sẻ thông tin hữu ích về văn hóa, vật liệu truyền thống và kiến trúc Nhật Bản, trong đó có kỹ thuật Yakisugi.
1. Lựa chọn loại gỗ là yếu tố then chốt
Không phải loại gỗ nào cũng thích hợp để thực hiện kỹ thuật Yakisugi. Các loại gỗ có cấu trúc tế bào mở sẽ phù hợp hơn, vì trong quá trình đốt, lớp cellulose bên ngoài cháy đi để lại phần lignin đen sẫm giúp bảo vệ gỗ. Kết quả là bề mặt gỗ có thể có họa tiết giống da cá sấu, độc đáo và bắt mắt.
Người Nhật truyền thống sử dụng gỗ Sugi (tên khoa học: Cryptomeria japonica), một loại gỗ mềm, bền tự nhiên và phổ biến ở Nhật. Vì vậy, những loại gỗ mềm, ổn định và bền bỉ với thời tiết là lựa chọn lý tưởng. Để có hiệu quả bảo vệ tốt, cần tạo ra lớp cháy sâu từ 1–2mm, đóng vai trò như một lớp bảo vệ tự nhiên (wear layer). Lưu ý: một số loại gỗ cứng không thể đạt độ cháy cần thiết, khiến tuổi thọ bị giảm sút – hãy cẩn trọng khi sử dụng gỗ cứng để làm Yakisugi.
2. Độ sâu của lớp cháy ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ
Lớp cháy càng sâu thì gỗ càng bền. Khi tiếp xúc với nắng, mưa, gió và các tác nhân tự nhiên, gỗ bị bào mòn dần – nhưng chính lớp cháy này sẽ bị ăn mòn trước, giữ lại lớp gỗ bên trong nguyên vẹn. Đây là lớp “hy sinh” bảo vệ gỗ khỏi tác động môi trường.
Một ví dụ đáng chú ý là gỗ Vulcan của Abodo, một loại gỗ mềm, ổn định, không có mắt gỗ như Sugi, đồng thời đạt chứng nhận FSC® về tính bền vững – rất lý tưởng cho kỹ thuật Yakisugi. Họ còn sử dụng loại dầu đặc biệt như Abodo Char Oil – Ebony giúp làm cứng lớp cháy, giảm bong tróc và tăng độ bền.
3. Gỗ cháy sẽ thay đổi theo thời gian – vẻ đẹp của wabi-sabi
Lớp cháy của gỗ Yakisugi sẽ mòn dần theo thời gian do tác động của gió và mưa. Sự thay đổi màu sắc – từ đen sang xám, rồi nâu – là điều tất yếu. Tuy nhiên, trong văn hóa Nhật Bản, điều này được xem là một phần của vẻ đẹp tự nhiên, gọi là wabi-sabi – một khái niệm thẩm mỹ đặc trưng nói về sự bất toàn, vô thường và tự nhiên.
Việc tái phủ lớp dầu đen (như dầu Char Oil – Ebony) định kỳ sẽ làm chậm quá trình này, duy trì vẻ ngoài và tăng tuổi thọ cho lớp bảo vệ.
Nếu bạn thích vẻ đẹp nguyên bản nhưng mượt mà, có thể đánh bóng bề mặt gỗ cháy và phủ dầu tự nhiên – kiểu hoàn thiện này rất hợp với không gian nội thất. Tuy nhiên, khi để ngoài trời, lớp hoàn thiện này sẽ bị bạc màu nhanh chóng.
4. Vậy gỗ Yakisugi có thể tồn tại bao lâu?
Nếu được xử lý đúng cách, gỗ cháy Yakisugi có tuổi thọ vượt trội hơn hẳn các loại dầu hoặc sơn phủ màu đen bán trong suốt. Tuy nhiên, thời gian cụ thể rất khó xác định vì còn phụ thuộc vào điều kiện môi trường.
- Những nơi khắc nghiệt như ven biển – nơi có gió mạnh, cát, muối – sẽ khiến lớp cháy mòn nhanh hơn, có thể trong vòng 2–4 năm đầu tiên.
- Việc bảo trì bằng dầu chuyên dụng định kỳ sẽ giữ được màu sắc và lớp bảo vệ lâu dài.
Mặc dù yếu tố thẩm mỹ có thể thay đổi theo thời gian, nhưng bản thân gỗ Yakisugi có thể tồn tại trên 50 năm, minh chứng qua nhiều công trình cổ ở Nhật Bản.
Tìm hiểu thêm
Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về Shou Sugi Ban, vật liệu truyền thống Nhật Bản, hay kiến trúc bền vững, hãy truy cập nhatban.top – nơi tổng hợp các bài viết, hướng dẫn và nguồn cảm hứng liên quan đến văn hóa Nhật Bản.
